De Veertien Stonden (Andriessen)

De Veertien Stonden, een compositie van Hendrik Andriessen (1892-1981), is een werk oorspronkelijk voor koor en strijkorkest op tekst van Guido Gezelle (1830-1899). Guido Gezelle schreef de veertien stonden (of de bloedige Dagvaart des Heren) in 1895 voor de Brugse componist Joseph Ryelandt (1870-1965). Het dichtwerk is gebaseerd op de Kruisweg. De Kruisweg bestaande uit veertien staties, in bijna elke katholieke kerk wel aanwezig in de vorm van schilderijen of sculpturen aan de muur, geeft de lijdensscènes weer van Jezus op Goede Vrijdag.

Het passiespel wordt door Gezelle de ene keer in een strak metrum, de andere keer in een vrijere versvorm gestalte gegeven. De personen en groepen in het verhaal zijn de vijanden des Heren (de oversten des Volks, de Joodse priesters en de schriftgeleerden) enerzijds, de vrienden des Heren (Maria – de moeder Gods, Magdalena, de heilige vrouwen en Joseph van Arimatea) anderzijds. De vier evangelisten zijn de objectieve beschouwers.

Andriessen schreef de muziek in 1941 in opdracht van het Leids studentenkor Alma Mater. De componist zocht zelf extra Latijnse teksten erbij afkomstig uit voornamelijk de liturgie van de Goede Week om het geheel te complementeren. De Kruisweg wordt gelopen, bij elke statie wordt een motet, voor zowel gemengd, vrouwen- als mannenkoor, gezongen. De orgelintermezzi na elk motet suggereren een verklanking van de wandeling van de ene naar de andere statie.

De Veertien Stonden werden voor het eerst uitgevoerd in Leiden in maart 1942 in een zaal met koor en strijkorkest. In de ruimte hing een doek met daarop de afbeeldingen van de veertien kruiswegstaties.

In 1993 gaf de familie Andriessen toestemming voor een uitgave van het werk in een bewerking voor koor en orgel waardoor het werk een meer liturgisch karakter kreeg.

Dit stuk wordt betrekkelijk weinig uitgevoerd en het was nog een hele opgave voor ons om de hand te kunnen leggen op de partituren. Dat is echter gelukt en het werk blijkt echt een pareltje te zijn dat een regelmatige(r) uitvoering verdient. Het is een prachtig stuk, in het typische en welluidende 20e eeuwse idioom van Hendrik Andriessen, waarin gemengd koor, mannenkoor, vrouwenkoor, orgel en declamant elkaar afwisselen. De muziek en de bijzondere teksten van Guido Gezelle zijn het uitvoeren en aanhoren méér dan waard!

Aan dit concert werkten Toon Hagen (orgel) en Flip Rootliep (declamatie) mee.

Dit programma werd drie keer uitgevoerd:
– 22 maart 2015 in de Regenboogkerk te Oegstgeest
– 13 maart 2016 in H. Bonifatiuskerk te Rijswijk
– 23 maart 2016 in Kerkelijk Centrum ‘De Regenboog’ te Zoetermeer